ارزیابی کمّی شدت فرسایش آبی با استفاده از مدل منطقه ای برآورد فرسایش و تولید رسوب (مطالعه موردی: حوزه آبخیز نیر، اردبیل)

در مطالعات فرسایش خاکْ نحوة ارزیابی خطر فرسایش و پهنه بندی اراضی به درجات با شدت های مختلف فرسایش از طریق مدل سازی اهمیت فراوانی دارد. در این تحقیق، مدل منطقه ای ارائه شده برای ارزیابی رفتار و خطر فرسایش آبی و نیز برآورد فرسایش و رسوب منطبق با ویژگی های منطقة تحقیق ارزیابی شد. این مدل نخست در حوزة آبخیز بالغلی چای، در مجاورت منطقة تحقیق، ارائه شد. مدل سازی فرسایش و تولید رسوب منطقه با ‏الگوگرفتن از مدل ‏mpsiac‏ به انجام رسید و در فرمول بندی مدل ‏جدید از هشت عامل مؤثر در فرسایش آبی منطقه استفاده شد. این عوامل عبارت اند از: حساسیت به ‏فرسایش سازند زمین شناسی، فرسایش پذیری خاک، فرسایندگی باران، فرسایندگی رواناب، پستی و بلندی، ‏تراکم آبراهه ها، شاخص تفاوت پوشش گیاهی (‏ndvi‏)، و وضعیت زمینی فرسایش. در ‏مدل ارائه شده، از مجموع امتیازات عوامل هشتگانه مقدار ‏m‏ به دست می آید که با استفاده از رابطة نمایی آن با مقدار رسوب، در نهایت، مقدار فرسایش و رسوب تولیدی ‏منطقه محاسبه می شود.‏ مقدار متوسط رسوب ویژة برآوردشده با استفاده از مدل ارائه شده برای حوزة آبخیز نیر 29/70 تن بر کیلومتر مربع در سال است. مقایسة این مقدار رسوب برآوردشده با مقدار اندازه گیری شدة آن در ایستگاه هیدرومتری نیر نشان دهندة وجود اختلاف 11/7 تن بر کیلومتر مربع در سال است، که در واقع بیشتر برآورد شده است. بنابراین، درصد خطای مدل در منطقة مطالعاتی 25/11+ درصد است.